Dauphin van Frankryk

Die Dauphin van Frankryk (Frans: Dauphin de France) — streng gesproke, Dauphin van Viennois (Dauphin de Viennois) — was die titel wat aan die kroonprins van die troon van Frankryk gegee is van 1350 tot 1791, en van 1824 tot 1830.

Guy VIII, Hertog van Vienne, het 'n dolfyn op sy wapenskild gehad en het die bynaam le Dauphin gehad, Frans vir dolfyn. Die titel Dauphin de Viennois is in sy familie oorerf tot 1349 toe Humbert II sy signeurie, genaamd die Dauphiné, aan Koning Filips VI verkoop het onder die voorwaarde dat die kroonprins van Frankryk die titel le Dauphin sou aanneem. Die vrou van die Dauphin het as la Dauphine bekend gestaan.

Die eerste Franse prins wat le Dauphin genoem is was Karel V. Die titel kom rofweg ooreen met die Engelse titel Prins van Wallis. Die amptelike titel van 'n Dauphin van Frankryk, voor 1461, was par la grâce de Dieu, dauphin de Viennois, comte de Valentinois et de Diois ("Met die Genade van God, Dauphin van Viennois, graaf van Valentinois en van Diois"). 'n Dauphin van Frankryk sou die wapenskild van die Dauphiné, wat dolfyne vertoon het, met die Franse fleurs-de-lys verenig, en kon, waar gepas, dit verder met ander wapens verenig (b.v. François, seun en Dauphin van Frans I, was die heersende Hertog van Bretagne en het dus die wapenskild van die provinsie met die tipiese wapen van 'n Dauphin van Frankryk verenig; Frans II, wat terwyl hy 'n Dauphin was ook deur sy huwelik Koning van Skotland was en het dus die wapenskild tot die van die Dauphin van Frankryk toegevoeg.

Oorspronklik was die Dauphin persoonlik verantwoordelik vir die regering van die Dauphiné, wat geregtelik deel van die Heilige Romeinse Ryk was, en wat die keisers, toe hulle die heerskappy van die provinsie aan hulle Franse erfgename gelaat het, bepaal het nooit met Frankryk verenig mag geword het nie. As gevolg hiervan het die Dauphiné aan anargie gelei in die 14de en 15de eeue aangesien die Dauphins van Frankryk baiekeer kinders was wat hulle met ander sake bemoei het.

Die provinsie is met Frankryk verenig deur Lodewyk XI. Tydens sy tydperk as Dauphin, het Lodewyk sy vader, Karel VII, verontagsaam deur langer in die provinsie te bly as wat die koning toegelaat het en deur in persoonlike politiek betrokke te raak wat meer voordelig vir die Dauphiné was as vir Frankryk. Lodewyk het byvoorbeeld teen sy vader se voorkeur in die huwelik getree met Charlotte van Savoye. Savoye was 'n tradisionele bondgenoot van die Dauphiné, en Lodewyk wou die alliansie versterk om van rowers en rebelle in die provinsie ontslae te raak. Lodewyk is deur Karel VII se soldate in 1456 uit die Dauphiné gedryf wat die gebied in wanorde laat verval het. Na sy opvolging in 1461 het Lodewyk die Dauphiné met Frankryk verenig en dit daarmee permanent onder koninklike beheer geplaas.

Die titel Dauphin is outomaties by geboorte aan die volgende kroonprins toegeken, by troon bestyging van die ouer of die dood van die vorige Dauphin, anders as die Engelse titel Prins van Wallis; wat volgens die wil van die monarg toegeken is eerder as wat dit 'n outomaties geboortereg is.

Die titel is deur die Franse Grondwet van 1791 waarvolgens Frankryk 'n grondwetlike monargie geword het afgeskaf. Onder die grondwet is die kroonprins, op daardie stadium Dauphin Lodewyk-Karel, Prince Royal genoem. 'n Prince du sang (bloedprins) sou hernoem word na prince français (Franse prins). Dit het van krag geword by die Wetgewende Vergadering van 1 Oktober 1791. Die titel is in potentia herstel onder die Bourbon Restorasie van Lodewyk XVIII; daar was egter nie nog 'n Dauphin tot met sy dood nie. Met die troonbestyging van sy broer Karel X, het Karel se seun en erfgenaam, Lodewyk-Antoine, Hertog van Angouleme, outomaties die Dauphin geword. Met die einde van die Bourbons, het die titel egter weereens in onbruik verval. Die erfgename van Lodewyk-Filips is Prince Royal (koninklike prins) genoem. Na die dood van Henri, comte de Chambord, Carlos, hertog van Madrid het die erfgenaam van die legitimistiese aanspraakmaker, Juan, Graaf van Montizón, van die titel gebruik gemaak as troonpretendent, soos wat ook daarna deur die Spaanse legitimistiese aanspraakmakers gedoen is.